Bilans grudzień 2020

grudzień 2020

BILANS DODATNI

2 9

Warto przeczytać

okresie pojawienia się choroby pokazał także

bezradność i indolencję określonych służb;

jednocześnie był doświadczeniem wskazu-

jącym, co należy zmienić w strategii walki

z ASF, aby ograniczyć, a nawet wyelimino-

wać, negatywne następstwa związane z po-

stępującym rozwojem epidemii.

Walka z ASF

w latach 2017-2020

W roku 2017 nastąpił lawinowy wzrost wirusa

ASF u dzików do 714 przypadków, co stano-

wiło wzrost aż o 634 skażeń w stosunku do

80 notowań z roku 2016 (tj. o 792,5 procent).

Jednocześnie w tym samym roku zanotowano

80 ognisk choroby w stadach hodowlanych

świń, co stanowiło 4-krotny wzrost. Wraz ze

wzrostem ognisk ASF u świń nastąpił dra-

styczny wzrost utylizacji trzody chlewnej się-

gający 8.348 sztuk.

Rok 2018 był faktycznie kontynuacją

ułomnych działań w walce z epidemią ASF,

a tym samym strat, jakie przyniosła branży.

Liczono, że zaostrzone zasady bioasekuracji,

wynikające z rozporządzenia MRiRWz 9 lu-

tego 2018 roku, wyhamują rozwój epidemii.

Przeprowadzono na szeroką skalę kontrole

weterynaryjne w zakresie przestrzegania za-

sad bioasekuracji w hodowli trzody chlewnej.

Jednak te działania nie przyniosły spodzie-

wanych efektów. Na koniec roku zanotowa-

no rekordową liczbę 108 ognisk wirusa ASF

w hodowlach, przy czym coraz częściej cho-

roba pojawiała się w stadach liczących tysiące

sztuk. Było to o tyle zaskakujące, że dotych-

czas wirus atakował małe chlewnie, w których

zasady bioasekuracji były iluzoryczne.

Powyższe w brutalny sposób uzmysłowiło,

że wirus ASF jest w stanie zagrozić również

dużym fermom, które traktowano – uwzględ-

niając formalne stosowanie zasad bioasekura-

cji – jako w pełni zabezpieczone przed moż-

liwością zakażenia. Wzrost liczby ognisk

przełożył się na wzrost utylizacji świń – do

ponad 25.000 sztuk, co stanowiło 3-krotny

wzrost w stosunku do roku 2017. Wśród dzi-

ków również wystąpił znaczący wzrost wirusa

ASF do 2.443 zwierząt, tj. 3-krotnie więcej

w stosunku do 2017 r.

Rok 2019 można by potraktować jako po-

zytywny przełomw zakresie walki z epidemią

ASF. Nastąpiła stagnacja w zakresie liczby

chorych dzików, gdyż stwierdzono 2.488 no-

towań wirusa, co w stosunku do roku 2018

stanowi przyrost o 45 przypadków. W sta-

dach trzody chlewnej wystąpiło 49 ognisk

zakażenia, co stanowiło spadek o 60 ognisk

w stosunku do roku 2018. Były to zatem po-

zytywne efekty walki z zarazą.

Zmniejszeniu uległa liczba ognisk ASF, ale

choroba – pojawiając się w dużych fermach –

doprowadziła do utylizacji 35.387 sztuk świń,

tj. ok. 10.000 sztuk więcej w stosunku do roku

2018. To wskazało, że również duże hodowle,

formalnie w pełni przystosowane i wyposażo-

ne do przestrzegania zasad bioasekuracji, są

narażone na skażenie wirusem ASF.

Wg ekspertów nie należy tego postrze-

gać poprzez bezpośredni kontakt z dzikami.

Pewne jest, że zawinili ludzie pracujący na

fermach, łamiąc określone ogniwa w procedu-

rach bioasekuracyjnych. Wskazuje to człowie-

ka jako wektora ASF, który może w zakresie

swojego postępowania generować pojawienie

się choroby.

Rok 2020 – począwszy od stycznia do paź-

dziernika – notuje wzrost ASF u dzikóww sto-

sunku do całego roku 2019. Główny Lekarz

Weterynarii 16 października tego roku po-

twierdził, że odnotowano 3.367 przypadków

choroby, co stanowi przyrost do całego roku

2019 o 879 zakażeń. Należy zatem oczekiwać

dalszych notowań do końca 2020 r.

Niepokojący jest wzrost ognisk choroby

w hodowli trzody chlewnej. Do 21 paździer-

nika 2020 r. potwierdzono 101 ognisk wirusa

ASF w stadach świń, co stanowi podwojenie

w stosunku do całego roku 2019. Nadal wystę-

powały ogniska choroby w dużych fermach.

Większość ognisk dotyczy gospodarstw ro-

dzinnych hodujących do 100 sztuk świń.

Działania podejmowane w roku 2020,

wynikające ze specustawy wprowadzającej

odstrzał dzików, nałożyły się na pandemię

COVID-19, co mogło prowadzić do pertur-

bacji w zakresie organizacji prowadzonego

odstrzału dzików. Niezależnie od powyż-

szego – zakładając, że depopulacja dzików

stanowi warunek zmniejszenia transmisji wi-

rusa i zagrożenia dla hodowli świń – odstrzał

dzików prowadzono z żelazną konsekwencją.

Należy zaznaczyć, że traktowano to jako je-

dyne sensowne rozwiązanie, choć też oceny

były krytyczne.

Specustawa budzi bowiem ogromne kon-

trowersje wśród naukowców i ekspertów

PAN, zajmujących się ochroną i zarządza-

niem zasobami środowiska przyrodniczego

z uwzględnieniem leśnictwa i gospodarki ło-

wieckiej. W liście skierowanym do premiera

naukowcy apelują o wstrzymanie decyzji na-

kazującej odstrzał redukcyjny dzików, wska-

zując na kosztowne i pozorowane działania

w walce z ASF.

Pełną ocenę trafności wdrożonej specusta-

wy pokażą najbliższe lata. Dotychczasowy

stan walki z epidemią ASF należy skonsta-

tować jako działania nieefektywne i pasmo

porażek w poszczególnych latach.

Rozwój epidemii

w aspekcie terytorialnym

Skuteczność w walce z epidemią ASF to także

działania na rzecz maksymalnego ogranicze-

nia terytorialnego. Brak skonkretyzowanych

działań w lutym 2014 r. w woj. podlaskim

doprowadził do postępującego rozlewu wiru-

sa. W 2015 r. afrykański pomór świń pojawił

się wśród dzików w dalszych gminach woj.

podlaskiego. W roku 2016 zaraza przekroczy-

ła woj. podlaskie, pojawiając się w północnej

części woj. lubelskiego, a także w woj. mazo-

wieckim. Rok 2017 to dalszy rozwój epidemii

w wymienionych województwach i pojawie-

nie się ASF w woj. warmińsko-mazurskim

oraz w woj. podkarpackim w powiecie luba-

czowskim. Pod koniec roku 2017 niespodzie-

wanie stwierdzono pierwszy przypadek ASF

u dzików w okolicach Warszawy, w znacznej

odległości od rejonów skażonych wirusem.

Wirus pojawił się również w gminie Izabelin

k. Warszawy, co było przekroczeniem rzeki

Wisły i stanowiło potencjalne zagrożenie za-

chodnich rejonów kraju.

Rok 2018 odzwierciedla dalsze dynamiczne

rozszerzanie się terytorialne epidemii ASF

w dotychczasowych województwach, co ge-

nerowało wzrost zachorowań u dzików, a tak-

że wzrost ognisk zarazy w stadach świń. Pod

koniec 2019 r. wirus ASF pojawił się w naj-

mniej oczekiwanym miejscu – na zachodzie

kraju w woj. lubuskim i przeniknął do woj.

wielkopolskiego, które jest zagłębiem hodow-

lanym trzody chlewnej. Wirus pojawił się tak-

że w woj. dolnośląskim. Pierwsze negatywne

tego skutki to ogniska zarazy w stadach świń

liczących tysiące sztuk. Źródłem transmisji

wirusa był człowiek.

W2020 r. zanotowano pierwszy przypadek

wirusa ASF w woj. pomorskim u odstrzelo-

nego dzika. Natomiast w woj. mazowieckim,

10 km od granicy woj. łódzkiego, znaleziono

martwego dzika zakażonego wirusem, w wy-

niku czego wiele gmin powiatu koneckiego

i tomaszowskiego potraktowano jako obszar

objęty ograniczeniami i obszar ochronny.

Także realne zagrożenie występuje w powie-

cie skierniewickim.

Wnioski

Uwzględniając aktualnie obowiązującą specu-

stawę należy oczekiwać pozytywnych zmian

w zakresie minimalizowania skali epidemii

ASF od 2021 r. Wg ekspertów problem wy-

stępowania wirusa u dzikówmoże być aktual-

ny nawet przez wiele lat, gdyż choroba – nawet

przy radykalnym zmniejszeniu ich populacji –

może nadal występować w pewnym zakresie.

Tylko i wyłącznie holistyczne podejście do

problemu ASF jest gwarantem zlikwidowania

epidemii w przyszłości przy konsekwentnym,

bieżącym jej wygaszaniu. Błędem byłoby tak-

że ignorowanie stanowiska naukowców i eks-

pertów krytycznie oceniających działania,

jakie wynikają ze specustawy jako jedynego

gwaranta skutecznej walki z epidemią ASF.

Marian Winiarski,

Cech Przedsiębiorców Branży Mięsnej

Ziemi Łódzkiej